FUNGSI bAHASA MELAYU SEBAGAI BAHASA
PENGANTAR DI SEKOLAH
PENGENALAN
Kerajaan sentiasa tegas dalam memartabatkan bahasa Melayu
sebagai Bahasa Kebangsaan dan akan memastikan ia menjadi bahasa komunikasi,
bahasa ilmu dan bahasa pentadbiran dalam usaha kita membina sebuah negara
bangsa yang kukuh dan bersatu padu. Saya yakin, sistem pendidikan kita
mempunyai peranan yang besar dalam memperkasa Bahasa Kebangsaan dan memupuk
semangat perpaduan nasional. Melalui penggunaan Bahasa Kebangsaan sebagai
bahasa pengantar utama dalam sistem pendidikan, rakyat di negara kita bukan
sahaja dapat menguasai Bahasa Kebangsaan dengan lebih baik, tetapi juga
menghayati nilai-nilai perpaduan dan jatidiri nasional yang ingin diterapkan.
Sehubungan itu, kita berharap agar setiap rakyat Malaysia tanpa mengira kaum
boleh bertutur Bahasa Kebangsaan dengan baik dan betul, serta menghormati
penggunaannya di jabatan-jabatan kerajaan, sektor swasta dan di tempat-tempat
awam.
( Sumber : Teks Ucapan YAB Timbalan Perdana
Menteri-Majlis Perasmian Seminar Bahasa Kesusasteraan Dan Kebudayaan Dalam
Pendidikan) by Offical: Kementerian Pelajaran Malaysia pada Khamis,28 Jun
2012,1.48pm.
DEFINISI BAHASA PENGANTAR
Diklasifikasikan sebagai bahasa yang telah ditetapkan oleh
sesebuah negara sebagai bahasa yang digunakan untuk sistem pendidikannya
seperti bahasa Melayu di SK,bahasa Cina di SJKC dan bahasa Tamil di
SJKT.Bahasa-bahasa di atas telah ditetapkan oleh Laporan Pelajaran Datuk Abdul
Razak Hussein(1956) dan Laporan Pelajaran Datuk Abdul Rahman Talib (1960)
sebagai bahasa pengantar.
FUNGSI BAHASA PENGANTAR
Kedudukan bahasa Melayu
dalam system pendidikan negara mulai meningkat apabila Penyata Razak (1956) dilaksanakan.
Penyata Razak juga merupakan asas kepada pembentukan Dasar Pelajaran Kebangsaan.
Tegasnya,Penyata Razak berperanan mewujudkan masyarakat yang bersatupadu
melalui sistem persekolahan yang menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa
pengantar.Bahasa Melayu juga telah lama menjadi bahasa pengantar di sekolah,
maktab, politeknik dan universiti.Kemuncaknya,penubuhan Universiti Kebangsaan
Malaysia yang menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu pengetahuan.
i)
TIGA
FUNGSI BAHASA MELAYU SEBAGAI BAHASA PENGANTAR DI SEKOLAH
1. Bahasa Melayu Sebagai Bahasa Ilmu
Bahasa
Ilmu boleh didefinisikan sebagai bahasa yang digunakan untuk mengungkap ilmu
dan memiliki ciri-cirinya yang tersendiri.Perkara 152 PerlembagaanNegara telah
menjamin dan mengiktiraf bahawa bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan
seterusnya sebagai bahasa ilmu.Bahasa Melayu dinobatkan sebagai bahasa ilmu
apabila wujudnya Akta Pelajaran 1961.Menurut ensiklopedia keluaran Dewan Bahasa
dan Pustaka menjelaskan bahawa bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu yang berfungsi
sebagai bahasa pengantar ilmu pengetahuan atau sebagai alat untuk menyampaikan
ilmu pengetahuan moden seperti fizik, kimia,kejuruteraan, perubatan, ekonomi,
undang-undang, kesusasteraan dan agama.Jelasnya,bahasa Melayu tegap dan
standing daripada sudut kesediaan menerima maklumat ataupun sebagai bahasa ilmu
dan kedudukannya kukuh terjamin di sisi Perlembagaan Negara serta Dasar
Pendidikaan Negara.Kecirian dalam bahasa Melayu itu sendiri melayakkannya
sebagai bahasa wahana ilmu keranan kemantapan yang ada memudahkan ia menyerap
pelbagai budaya ilmu.
Menurut Nik Safiah Karim(1986:14) yang memetik
pendapat Bernstein (1968) membahagikan bahasa kepada dua variasi iaitu bahasa
terhad dan bahasa terbina.Untuk tujuan penulisan ilmu, variasi bahasa terbina
inilah yang menjadi asasnya.Justeru,untuk menguasai bahasa terbina yang menjadi
asas bahasa ilmu, pengguna bahasa Melayu perlu menguasai ragam bahasa dan juga
laras bahasa.Abdullah Hassan (1986:95) pula menyatakan bahasa Melayu yang
menjadi bahasa ilmu dianggap sebagai superlek yang harus mempunyai ciri-ciri
gramatis, halus, jitu, intelektual dan elitis.Abdullah Hassan (1997:38)
menyarankan pemisahan antara bahasa Melayu ilmu dan bahasa Melaayu umum
diubah.Perubahan dasar Pendidikan Negara iaitu tentang bahasa pengantar bagi
subjek Sains dan Matematik meninggalkan kesan yang buruk ke atas bahasa Melayu.
Dasar tersebut membawa mesej tentang ketidakupayaan
bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu dan secara halus meminggirkannya.Pencarian
istilah yang baru akan terbantut sekaligus menyebabkan bahasa Melayu ketandusan
istilah ilmu. Kita patut berbangga kerana bahasa Melayu telah mencapai tahap
kesempurnaanya dan mampu bersaing maju dalam mencapai bahasa ilmu.Bahasa tidak
pernah menjadi batu penghalang kemajuan.
1. Bahasa Melayu Sebagai Bahasa Komunikasi
Malaysia mempunyai pelbagai etnik serta menuturkan bahasa-bahasa yang
berlainan. Ini menuntut penggunakan satu bahasa pengantar untuk memudahkan
komunikasi dua hala tanpa masalah sempadan bahasa.Di sekolah yang mempunyai
murid berbilang bangsa, bahasa Melayu dilihat sebagai jambatan penyelesaiannya
untuk berkomunikasi.Bahasa yang digunakan antara kaum terutama bagi murid yang
tidak menguasai bahasa inggeris adalah bahasa Melayu.Apabila murid Cina, India
dan Melayu berkomunikasi sesama mereka di sekolah sudah tentulah bahasa Melayu
jika salah seorang murid atau kesemua murid tidak menguasai bahasa inggeris
dengan baik.Dalam konteks ini jelaslah bahawa bahasa Melayu berperanan besar
sebagai bahasa komunikasi di kalangan murid-murid sekolah.Ini penting dalam
menjayakan 1Malaysia yang mahukan rakyatnya hidup serumpun.Situasi ini bermula
dari alam persekolahan lagi.Bahasa Melayu berfungsi sebagai bahasa komunikasi
secara lisan mahupun tulisan.Faktor ini menyumbang kepada pembentukan murid
yang cemerlang dan ada jati diri sebagai rakyat Malaysia yang berbudi bahasa,
bersopan-santun serta saling hormat menghormati dengan tidak hanya
berkomunikasi bersama satu-satu laum sahaja.Rasa hormat ini juga menuntut kita
tidak mengeluarkan kata-kata kesat tentang kaum lain.
2. Bahasa Melayu Sebagai Bahasa
Perpaduan
Bahasa perpaduan merujuk kepada satu alat yang
digunakan bagi menyatupadukan antara kaum dengan kaum yang lain.Perpaduan
adalah prasyarat dalam usaha merealisasikan aspirasi negara mencapai status
negara maju tahun 2020.Garvin dan Mathiot (1968) telah menyatakan fungsi
penyatuan ialah bahasa Melayu yang bertindak sebagai aalat yang menghubungkan
penutur-penutur yang menuturkan pelbagai dialek bahasa yang sama.
Di sekolah, konteks bahasa Melayu di
lihat sebagai bahasa perpaduan dengan adanya nyanyian patriotik dan ikrar dalam bahasa Melayu. Mereka bersatu
hati melafazkannya dengan penuh semangat kenegaraan.Program RIMUP juga dilihat
sebagai satu alternatif membentuk perpaduan di kalangan murid-murid sekolah.
Demi mencapai kemajuan bagi negara, rakyat perlu dimajukan terlebih dahulu.
Setiap murid , guru dan pentadbir
sekolah memainkan peranan masing-masing.Ini dimulakan dengan sikap keterbukaan
dan penerimaan antara kaum yang membawa kepada perpaduaan yang utuh.
i)
TIGA
KEPENTINGAN BAHASA MELAYU DALAM SISTEM PENDIDIKAN KEBANGSAAN
Semenjak merdeka negara
Malaysia memerlukan satu bahasa kebangsaan untuk menjadi dasar identifikasi
kebangsaan.Menurut Tunku Abdul Rahman:
“…….adalah wajar bahawa
sebagai satu negara membangun kita memerlukan satu bahasa kepunyaan
sendiri.Jika bahasa kebangsaan tidak diadakan negara kita akan ketiadaan
nyawa…..” (Wong & Ee, 1971, halaman
78)
1.
BAHASA
MELAYU SEBAGAI BAHASA RASMI DALAM SISTEM PENDIDIKAN KEBANGSAAN.
Dasar pendidikan
Kebangsaan yang termaktub dalam Akta Pelajaran 1961 telah dibentuk berlandaskan
cadangan-cadangan yang dibuat di dalam Penyata Jawatankuasa 1956 atau Penyata
Razak dan Penyata Jawatankuasa Penyemak Dasar Pelajaran 1960 atau Penyata
Rahman Talib.Penyata Jawatankuasa 1956 bertujuan untuk membentuk satu peraturan
pelajaran yang bertujuan untuk menyatukan semua kanak-kanak daripada pelbagai
bangsa menggunapakai peraturan pelajaran yang menggunakan bahasa kebangsaan
sabagai bahasa pengantar utama manakala bahasa Inggeris diajar sebagai satu
mata pelajaran wajib.Ini diperkukuhkan lagi dengan Akta Pendidikan 1996 (Akta
550), Perkara 17(1) yang menyatakan,”Bahasa Kebangsaan hendaklah menjadi bahasa
pengantar utama di semua institusi pendidikan dalam Sistem Pendidikan
Kebangsaan…”
Timbalan Perdana Menteri, Tan Sri Muhyiddin Yassin menegaskan, kerajaan
tidak akan mewujudkan sekolah aliran bahasa Inggeris kecuali berlaku perubahan
pada Akta Pendidikan dan Dasar Pendidikan Negara. Menurut beliau, akta dan
dasar tersebut secara jelas menyebut bahawa bahasa pengantar di sekolah
kebangsaan adalah bahasa Melayu atau bahasa Malaysia. (Sumber : Sebahagian ucapan Timbalan Perdana Menteri di Utusan
Malaysia,Kuala Lumpur 30 September )
Pengajaran Pembelajaran Sains dan
Matematik dalam bahasa Inggeris (PPSMI) pada tahun 2003 merupakan pelanggaran peruntukan dalam
Perlembagaan Malaysia (Perkara 152) dan Ordinan Pelajaran 1957, Akta Pelajaran
1961 dan Akta Pendidikan 1996.Akhirnya PPSMI
dimansuhkan sepenuhnya pada tahun 2012 secara “soft-landing”
2. BAHASA MELAYU SEBAGAI BAHASA PENGANTAR
DI SEKOLAH RENDAH, SEKOLAH MENENGAH, MAKTAB PERGURUAN DAN UNIVERSITI.
Laporan Rahman Talib 1960
telah menyetujui beberapa syor dalam Penyata Razak untuk menjadikan bahasa
Melayu sebagai mata pelajaran wajib di sekolah, jawatankuasa ini menyarankan:
……Bahawa Bahasa Kebangsaan itu hendaklah
diajar mulai murid darjah 1 dalam semua sekolah rendah Cina, Tamil dan Inggeris
sama ada sekolah bantuan, bantuan separuh atau sekolah-sekolah yang tersendiri.
Perubahan pada nama
sekolah juga berlaku. Nama Sekolah Umum ditukar kepada Sekolah Kebangsaan.Sekolah
Jenis Umum menjadi Sekolah Jenis Kebangsaan.Sekolah Jenis Kebangsaan
menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar demi meninggikan taraf
bahasa Melayu.
Di peringkat sekolah menengah
pula,sistem persekolahannya dibahagi kepada tiga peringkat iaitu pelajaran
akademik, vokasional dan teknik.Penyata Razak mencadangkan agar bentuk sekolah
menengah yang pelbagai aliran itu diteruskan, namun dicadangkan supaya bahasa
kebangsaan dan bahasa Inggeris wajib dipelajari oleh semua murid.Akta Pelajaran
1961 telah membahagikan sekolah menengah kepada sekolah menengah kebangsaan dan
sekolah menengah jenis kebangsaan.Bahasa kebangsaan dijadikan bahasa pengantar
dan bahasa Inggeris wajib dipelajari.
Dalam Penyata Razak,
Maktab Perguruan Bahasa telah mendapat perhatian khusus dan bertujuan
meninggikan taraf bahasa Melayu.Maktab ini melatih guru-guru yang akan mengajar
bahasa kebangsaan dan menjalankan penyelidikan ke atas bahasa-bahasa yang
digunakan di Semenanjung Malaysia serta menyelidik cara pengajarannya.
Di peringkat IPTA pula, Pelan Tindakan Memartabatkan Bahasa Melayu
sebagai bahasa ilmu di IPT menyaksikan beberapa strategi untuk meletakkan
bahasa Melayu berada di landasannya yang tersendiri.Antaranya:
a)
mewajibkan semua kursus wajib Universiti
dikendalikan dalam bahasa Melayu.
b)
meletakkan sasaran 30% pengajaran pembelajaran
dalam bahasa Melayu bagi gugusan sains pada 2020 serta 70% bagi gugusan sains
sosial dan kemanusiaan.
c)
Mewajibkan pelajar-pelajar antarabangsa
mengambil kursus Bahasa Melayu Komunikasi.
d)
Menterjemah penulisan akademik yang
dihasilkan dalam bahasa Inggeris atau bahasa asing ke dalam bahasa Melayu
melalui Unit Terjemahan.
e)
Mengenalpasti Institut Alam dan Tamadun
Melayu(ATMA), UKM sebagai fokus point yang bakal mewujudkan hubungan dengan
institusi luar negara seperti jabatan pengajian Melayu dalam usaha menentukan
strategi bagi memantapkan pengajian bahasa Melayu.
( Sumber : Sebahagian daripada kandungan ucapan YB Dato Seri Mohamed
Khalid bin Nordin, Menteri Pengajian Tinggi Malaysia Sempena Majlis Pelancaran
Pelan Tindakan Memartabat Bahasa Melayu Sebagai Bahasa Ilmu di IPT pada 27
Oktober 2011 (Khamis), jam 9.00 pagi di Dewan Utama,Kementerian Pengajian
Tinggi)
3. BAHASA MELAYU SEBAGAI BAHASA UNTUK PEMBINAAN NEGARA
Konsep pembinaan
negara bangsa bererti pembinaan negara berasaskan semua ras yang ada, dengan
bertunjangkan beberapa dasar, antaranya termasuklah Dasar Bahasa
Kebangsaan.Dalam kaitannya dengan Dasar Bahasa Kebangsaan itulah relevannya
kita berusaha ‘memperkasakan bahasa’ untuk membina negara bangsa dan bahasa
tersebut adalah bahasa Melayu sebagaimana yang termaktub dalam Perlembagaan
Persekutuan.Penubuhan Jawatankuasa Razak turut memperlihatkan kejelasan tentang
wawasan pembentukan negara yang turut memperhitungkan peranan bahasa sebagai
bahasa pengantar utama dalam sistem pendidikan negara ini.
( Sumber : Penulisan Dr.Awang Sariyan K.M.N iaitu Ketua Pengarah Dewan
Bahasa Dan Pustaka Malaysia sempena Bulan Bahasa Kebangsaan di Utusan
Malaysia,Sabtu 20.Oktober 2012 )
RUMUSAN
Bahasa Melayu yang dilihat dengan kepelbagaian fungsinya seperti
perincian di atas telah terbukti dapat mewujudkan satu bangsa Malaysia dalam
merealisasikan 1Malaysia di mana impaknya semua rakyat mampu berdiri, berfikir
dan bertindak sebagai bangsa Malaysia dengan menjunjung satu rumpun bahasa yang
telah termaktub dalam Perlembagaan Negara.Di samping itu, usaha
memperkembangkan bahasa Melayu dan meningkatkan keupayaannya menjadi bahasa
ilmiah bagi semua bidang ilmu perlu diselaraskan dengan perubahan dasar
pendidikan dan pelaksanaannya di peringkat Kementerian Pelajaran dan juga
Kementerian Pengajian Tinggi. Hakikatnya, usa dan gelombang baru gerakan
memperkasakan Bahasa Melayu yang termaktub dalam Pelan Induk Pembangunan
Pendidikan (PIPP) merupakan usaha untuk memperbaiki kekurangan dan memantapkan
pelaksanaan perancangan sebelum ini.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan